"Οίνος: Μα, ο Ύψιστος δεν είναι παντογνώστης;
Αγαθός: Ναι. Και είναι το μόνο πράγμα που πρέπει να μην ξέρει
κι αυτός ο ίδιος, αφού είναι και Πανευτυχής."
Έντγκαρ Πόε |
| Auguste Rodin, The Burghers
of |
«Η ελευθερία είναι η δυνατότητα της ύπαρξης, όχι η υποχρέωση της
ύπαρξης. Η θλιμμένη καρδιά μπορεί να χτυπάει: Συναντιέται με την ελευθερία. Η θλίψη
γνωρίζει την ελευθερία, δεν επιβάλλει τίποτε.
Η ελευθερία είναι «μια παλιά μας γνώριμη», που δυσκολευόμαστε
να την ανεχτούμε, απ’ ότι φαίνεται, εξίσου όσο και τη θλίψη και την ύπαρξη. Η θέληση
παρεμβαίνει για να ρυθμίσει ή για να σταματήσει τους χτύπους της καρδιάς. Όλα τα
συναισθήματα που θέλουν να κρίνουν, να υπηρετήσουν, να αντιπροσωπεύσουν, να
αρνηθούν ή να χρησιμοποιήσουν την ελευθερία, δεν αφήνονται να παρασυρθούν από
τη θλίψη, δεν «αφήνονται να ξεγελαστούν», στο βαθμό που αγνοούν την ελευθερία.
Σίγουρα η άγνοια δεν είναι απόλυτη, παρά μόνο στο απόλυτο
μηδέν.
Σ’ ένα κόσμο που ασχολείται πυρετωδώς με το να υπολογίζει
την ακριβή τιμή της χρησιμότητας, ανέχονται την ελευθερία, τη θλίψη και την ύπαρξη,
όταν έχουν τη θεμιτή δικαιολογία ότι υπακούουν στους νόμους του τυχαίου, της αναγκαιότητας
ή της εμπειρίας. Σέβονται τη θλίψη, αλλά θέλουν να τη διασκεδάσουν: «Τα ταξίδια
κάνουν καλό στις ψυχικές οδύνες», λέει ο Λαρούς, του οποίου το τεράστιο έργο
φανερώνει ένα κανονικό ντελίριο, μια επίμονη θέληση «να διώξουμε τις μαύρες σκέψεις».
Για τη διασκέδαση της θλίψης, άφθονες συνταγές, διαλέγεις και παίρνεις: βαρύγδουπες
ανακαλύψεις που μας διδάσκουν ότι, σημειωτέον, ο έρωτας είναι μίσος, ότι η θλίψη
ξεκινάει από ένα παιδικό σύμπλεγμα, κλπ. Όση ενέργεια κι αν ξοδεύεται στην αναζήτηση
του λάθους ή της αλήθειας, το διασκεδαστικό αποτέλεσμα ισοφαρίζει τις άλλες πλευρές
της υπόθεσης. Οι καρικατούρες της θλίψης επιβάλλουν τον σεβασμό ή το γέλιο. Η γνώση
της ελευθερίας δεν επιβάλλει τίποτε το χρήσιμο, και μάλλον της είναι δύσκολο
να διακρίνει το χρήσιμο από το άχρηστο.
« Όπως ο έρωτας, έτσι και τα απλοϊκά συναισθήματα αφήνονται
να παρασυρθούν από τη θλίψη. Δεν αντιτάσσουν στη γνώση της ελευθερίας κανένα λόγο,
είτε αδιάφορο είτε παθιασμένο. Είναι ευτυχισμένα, μπορούν να νιώσουν τις πιο
δυνατές λύπες.
Τα συναισθήματα χωρίς ισχυρά κίνητρα “και χωρίς μεγάλες συνέπειες”,
όπως η νοσταλγία, η συμπάθεια, η συμπόνια, η ανία, η γοητεία και το χιούμορ, είναι
παραλλαγές της θλίψης που δεν θέλει να είναι εποικοδομητική.
Rene Magritte, απόσπασμα από κείμενο που δημοσιεύτηκε στο La Carte
d’ après
nature (1955)
