Τετάρτη 21 Ιανουαρίου 2015

Dancer

Egon Schiele*, Dancer (Die Tänzerin), 1913
πηγή: artsy.net
Ο αυστριακής καταγωγής ζωγράφος Egon Schiele, (1890 - 1918) ανήκε στο καλλιτεχνικό κίνημα του εξπρεσιονισμού με επιρροές ωστόσο και  από την Αρ Νουβό. Ήταν προστατευόμενος του Γκούσταβ Κλιμτ και ένας από τους σπουδαιότερους ζωγράφους πορτρέτων του 20ου αιώνα. Γνωστός για τα ερωτικά έργα του καθώς και τα βαθιά ψυχολογικά πορτρέτα. Τα έργα του είναι αναγνωρίσιμα (ένταση - χρώμα με φειδώ - μαύρη ελικοειδής γραμμή - σώματα γυμνά, παραμορφωμένα σε διάφορες θέσεις). Η καλλιτεχνική του καριέρα τελείωσε τραγικά, όταν έπεσε θύμα της ισπανικής γρίπης το 1918, σε ηλικία μόλις 28 ετών. 

Σάββατο 17 Ιανουαρίου 2015

"... like an umbrella against a thunderbolt"

Egon Schiele, Triple self portrait, 1913
"Ήρθα από χώρες θαυμαστές, τοπία καλύτερα κι από τη ζωή, αλλά για τις χώρες αυτές ποτέ δεν μίλησα παρά μόνο με τον εαυτό μου, και τα τοπία, που τα έβλεπα σαν ονειρευόμουν, ποτέ δεν τους τα ανέφερα. Τα βήματά μου ήταν σαν δικά τους πάνω στα πατώματα και τις πλάκες, αλλά η καρδιά μου ήταν μακριά, αν και χτυπούσε κοντά, ψεύτικος κύριος ενός κορμιού εξόριστου και ξένου.
Κανείς δεν με γνώρισε κάτω από το προσωπείο της ομοιότητας, ούτε έμαθε ποτέ πως ήταν προσωπείο, γιατί κανείς δεν ήξερε πως στον κόσμο αυτόν υπάρχουν μεταμφιεσμένοι. Κανείς δεν φαντάστηκε ότι δίπλα μου υπήρχε πάντα κάποιος άλλος, που τελικά ήμουν εγώ. Με περνούσαν πάντα ίδιο μ’εμένα.
Με φιλοξένησαν στα σπίτια τους, τα χέρια τους έσφιξαν τα δικά μου, με είδαν να περνώ στο δρόμο σαν να βρισκόμουν εκεί. Αλλά αυτός που είμαι δεν βρέθηκε ποτέ σ’εκείνα τα δωμάτια, αυτός που ζω δεν έχει χέρια για να του σφίξουν οι άλλοι, αυτός που με γνωρίζω δεν έχει δρόμους για να περάσει, εκτός κι αν είναι όλοι οι δρόμοι, ούτε δρόμους για να τον δούν, εκτός κι αν ο εαυτός του είναι όλοι οι άλλοι.  Ζούμε όλοι μας μακρινοί κι ανώνυμοι, μεταμφιεσμένοι, υποφέρουμε άγνωστοι. Σε μερικούς ωστόσο αυτή η απόσταση ανάμεσα σ’ένα ον και τον εαυτό του δεν αποκαλύπτεται ποτέ. Σε άλλους φωτίζεται από καιρού εις καιρόν, από φρίκη ή από οδύνη, από μια αστραπή χωρίς όρια. Αλλά για άλλους πάλι αυτή είναι η οδυνηρή επανάληψη και καθημερινότητα της ζωής τους.
Να γνωρίζουμε ακριβώς ποιοι είμαστε δεν είναι δικό μας θέμα, να γνωρίζουμε όμως πως ό,τι σκεφτόμαστε ή αισθανόμαστε είναι πάντα μια μετάφραση, πως ό,τι θέλουμε δεν το θελήσαμε, και ίσως κανείς δεν το θέλησε – να τα γνωρίζουμε όλα αυτά ανά πάσα στιγμή, να τα γνωρίζουμε όλα αυτά σε κάθε συναίσθημα, δεν είναι άραγε αυτό το να είναι κανείς ξένος στην ίδια του την ψυχή, εξόριστος μέσα στις ίδιες του τις αισθήσεις;"
Fernando Pessoa, Το βιβλίο της ανησυχίας, (Livro do desassossego) 

Σάββατο 10 Ιανουαρίου 2015

Αλιείς μαργαριταριών

[Je croissant entendre encore: άρια από την τρίπρακτη όπερα του Ζωρζ Μπιζέ "Αλιείς μαργαριταριών" (πρωτότυπος τίτλος στα γαλλικά Les pêcheurs de perles), βασισμένη σε λιμπρέτο των Μισέλ Καρέ και Εζέν Κορμόν.]

Παρασκευή 9 Ιανουαρίου 2015

Muere lentamente...

Frida Kahlo, (Thinking About Death), 1943
Collection of Dolores Olmedo Mexico City- wikiart
Ἀργοπεθαίνει ὅποιος γίνεται σκλάβος τῆς συνήθειας,
ἐπαναλαμβάνοντας κάθε μέρα τὶς ἴδιες διαδρομές,
ὅποιος δὲν ἀλλάζει περπατησιά,
ὅποιος δὲν διακινδυνεύει ν᾿ ἀλλάξει χρῶμα στὰ ροῦχα του,
ὅποιος δὲν μιλᾶ σὲ ὅποιον δὲν γνωρίζει.
Ἀργοπεθαίνει ὅποιος ἀποφεύγει ἕνα πάθος,
ὅποιος προτιμᾶ τὸ μαῦρο γιὰ τὸ ἄσπρο
καὶ τὰ διαλυτικὰ σημεῖα στὸ «Ι»
ἀντὶ ἑνὸς συνόλου συγκινήσεων ποὺ λαμποκοποῦν τὰ μάτια,
ποὺ μετατρέπουν ἕνα χασμουργητὸ σὲ ἕνα χαμόγελο,
ποὺ κάνουν τὴν καρδιὰ νὰ κτυπᾶ στὸ λάθος
καὶ στὰ συναισθήματα.
Ἀργοπεθαίνει ὅποιος δὲν ἀναποδογυρίζει τὸ τραπέζι,
ὅποιος δὲν εἶναι εὐτυχισμένος στὴ δουλειά του,
ὅποιος δὲν διακινδυνεύει τὴ βεβαιότητα γι᾿ ἀβεβαιότητα
γιὰ νὰ κυνηγήσει ἕνα ὄνειρο,
ὅποιος γιὰ μιὰ φορὰ τουλάχιστον στὴ ζωή του
ν᾿ ἀποφύγει τὶς ἐχέφρονες συμβουλές.
Ἀργοπεθαίνει ὅποιος δὲν ταξιδεύει,
ὅποιος δὲν διαβάζει,
ὅποιος δὲν ἀκούει μουσική,
ὅποιος δὲν βρίσκει χάρι στὸν ἑαυτό του.
Ἀργοπεθαίνει ὅποιος καταστρέφει τὸν ἔρωτά του,
ὅποιος δὲν ἐπιτρέπει νὰ τὸν βοηθήσουν,
ὅποιος δαπανᾶ μέρες παραπονούμενος γιὰ τύχη κακή
ἣ γιὰ τὴν ἀσταμάτητη βροχή.
Ἀργοπεθαίνει ὅποιος παρατᾶ ἕνα σχέδιο πρὶν ν᾿ ἀρχίσει,
ὅποιος δὲν ρωτᾶ γιὰ πράγματα ποὺ δὲν γνωρίζει,
ὅποιος δὲν ἀπαντᾶ, ὅταν τὸν ρωτοῦν κάτι ποὺ ξέρει.
Ἀποφεύγουμε τὸν θάνατο σὲ μικρὲς δόσεις,
ὅταν θυμόμαστε πάντοτε ὅτι γιὰ νὰ εἶσαι ζωντανὸς
χρειάζεται μία προσπάθεια πολὺ μεγαλύτερη
ἀπὸ τὸ ἁπλὸ γεγονὸς τῆς ἀναπνοῆς.
Μόνο ἡ ἔνθερμη ὑπομονὴ θὰ ὁδηγήσει στὴν ἐπίτευξη
μιᾶς λαμπρῆς εὐτυχίας.
Pablo Neruda - Muere lentamente

Τρίτη 6 Ιανουαρίου 2015

"...my figured goblets for a dish of wood"

"And straight am nothing: but whate'er I be,
Nor I nor any man that but man is
With nothing shall be pleased, till he be eased
With being nothing."
Salvator Rosa, (self-portrait), “Silence and Speech, Silence is better”, 1640,
National Gallery, London
Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι από το μονόλογο του βασιλιά Ριχάρδου του Β´, ο οποίος βρίσκεται στη φυλακή, στο απομακρυσμένο κάστρο του Pomfret στο βόρειο τμήμα της Αγγλίας, και στοχάζεται πάνω στην τωρινή του κατάσταση, την πτώση του. (Ο μεσαιωνικός μονάρχης ξυπνάει από το λήθαργό του όταν συνειδητοποιεί ότι του αφαιρείται η κοσμική εξουσία που είχε στηρίξει στη δήθεν «θεία βούληση».). Στη φυλακή έχει οδηγηθεί μετά την καθαίρεσή του από το θρόνο που συνέβη εξαιτίας της αλαζονικής του συμπεριφοράς και των λαθών του στη διαχείριση της εξουσίας. (Το έργο του Σαίξπηρ Ριχάρδος ο Β´, αν και γράφτηκε το 1595, εξαιτίας του θέματος που πραγματεύεται παραμένει επίκαιρο!)

Έλεγα πως μπορώ να παρομοιάσω
τούτη τη φυλακή μου με τον κόσμο.
Μα επειδή μέσα στον κόσμο υπάρχουν άνθρωποι,
και εδώ δεν υπάρχει άλλη ψυχή από εμένα,
δεν το πετυχαίνω.
Κι όμως θα το βρω.
Το μυαλό μου,
θα γίνει για το πνεύμα μου η γυναίκα.
Το πνεύμα μου ο πατέρας.
Κι από το γάμο αυτό,
θα ‘ρθει ένα γένος στοχασμών,
που ολοένα θα γεννούνε.
Κι όλοι αυτοί οι στοχασμοί
θα πλημμυρίσουν το μικρό τούτον κόσμο,
ταραγμένοι καθώς του κόσμου οι άνθρωποι.
Γιατί ευχαριστημένοι στοχασμοί δεν υπάρχουν.
Ακόμη κι οι καλύτεροι,
όπως οι στοχασμοί μας για τα Θεία,
είναι γεμάτοι δισταγμούς
και βάζουν ως και το Θείο το Λόγο
αντίθετα στον ίδιο το Θείο Λόγο, όπως:
«Αφήστε τα παιδιά να 'ρθούνε» από τη μια,
κι από την άλλη: «Είν' έτσι δύσκολο να 'ρθει κανένας,
όπως να περάσει μια καμήλα από το μάτι της βελόνας»!
Στοχασμοί με φιλόδοξους σκοπούς
σχεδιάζουν θαύματα ακατόρθωτα:
πώς θα μπορούσαν τ' αδύνατα αυτά νύχια
ν' ανοίξουν ένα πέρασμα
μες από τα πετρένια του σκληρού τούτου κόσμου πλευρά,
τους άγριους τοίχους αυτής της φυλακής,
και μην μπορώντας,
πεθαίνουν από την ίδια τους την περηφάνια.
Στοχασμοί που γυρεύουν ησυχία
κολακεύονται, τάχα,
πως δεν είναι ούτε οι πρώτοι που ‘ναι σκλάβοι της τύχης,
ούτε θα 'ναι κι οι τελευταίοι.
Σαν τους άθλιους αλήτες που δεμένοι στο στύλο,
αποξεχνούνε τη ντροπή τους
με τη σκέψη πώς κι άλλοι έχουν σταθεί
στον ίδιο στύλο όπως αυτοί
και βρίσκουν σ' αυτόν το στοχασμό κάποια ανακούφιση,
βαστώντας τη δική τους δυστυχία
με τις πλάτες εκείνων
που υποφέρανε το ίδιο πριν απ' αυτούς.
Κι έτσι εγώ, μόνος, παίζω πολλά πρόσωπα
και ούτ' ένα απ' τα πολλά ευχαριστημένο.
Καμιά φορά είμαι βασιλιάς, και τότε
ή προδοσία με κάνει να ποθώ
τη ζωή του ζητιάνου.
Γίνομαι ζητιάνος,
Κι η ανυπόφορη στέρηση με πείθει
πως πιο καλά ήμουν βασιλιάς.
Και να: ξαναφορώ το στέμμα.
Μα σε λίγο,
θυμάμαι πώς μου το ‘χει πάρει ο Μπόλιμπροκ,
κι ευθύς δεν είμαι τίποτα.
Όμως ό,τι κι αν είμαι,
μήτε εγώ, μήτε κανένας άνθρωπος ποτέ,
θα 'ναι ευχαριστημένος από τίποτα,
ώσπου να βρει την ησυχία του,
βλέποντας πως τίποτα δεν είναι.

William ShakespeareΡιχάρδος ο Β´ (πράξη 5η, σκηνή 5η)