Κυριακή 10 Αυγούστου 2014

“'Ita vita est hominum quasi cum ludas tesseris..."

Katsushika Hokusai,The Great Wave off Kanagawa*
Ο Τερέντιος λέγει: «στον ανθρώπινο βίο είναι όπως όταν παίζεις ζάρια: όταν δεν έρχεται αυτό που περισσότερο χρειάζεσαι να φέρεις, τότε πρέπει να διορθώσεις με την τέχνη αυτό που έχει έρθει», έχοντας προφανώς κατά νου κάποιο είδος ταβλιού. Επί το συντομότερον, μπορούμε να πούμε: η τύχη ανακατεύει τα χαρτιά κι εμείς παίζουμε. Η δε πλέον κατάλληλη παρομοίωση για να εκφράσει τον εν λόγω στοχασμό μου είναι ίσως η ακόλουθη. Στον βίο είναι όπως στο σκάκι: εμείς καταστρώνουμε κάποιο σχέδιο, η εκτέλεσή του όμως εξαρτάται από το τι αποφασίζει να πράξει στο μεν σκάκι ο αντίπαλος, στον δε βίο η μοίρα· οι τροποποιήσεις στις οποίες υποβάλλεται το αρχικό μας σχέδιο είναι τόσο μεγάλες που, κατά την εκτέλεσή του, μόλις και μετά βίας αναγνωρίζεται χάρη σε μερικές βασικές κινήσεις.
Εξάλλου, υπάρχει στη διαδρομή της ζωής μας και κάτι πέρα απ’ όλα αυτά. Πρόκειται για μία αλήθεια τετριμμένη και πάμπολλες φορές πιστοποιημένη, πως δηλαδή είμαστε συχνά πιο ανόητοι απ’ ότι  πιστεύουμε, ενώ, αντίθετα, το ότι είμαστε συχνά φρονιμότεροι απ’ ότι πιστεύουμε είναι μια ανακάλυψη που κάνουν μόνον όσοι έχουν βρεθεί σ’ αυτήν την κατάσταση, και μάλιστα δεν την κάνουν παρά μόνον αργότερα. Στις κύριες γραμμές, στις βασικές καμπές της πορείας του βίου μας, δεν ενεργούμε τόσο βάσει σαφούς γνώσεως του ορθού όσο σύμφωνα με μια εσωτερική παρόρμηση, μ’ ένα -θα ’λεγε κανείς- ένστικτο προερχόμενο από τα βάθη της οντότητάς μας και, κατόπιν, όταν κατακρίνουμε σχολαστικά τις πράξεις μας με γνώμονα έννοιες σαφείς, όμως και ανεπαρκείς, έννοιες επίκτητες ή, μάλλον, δανεισμένες, και γινόμαστε, έτσι, εύκολα άδικοι με τον ίδιο μας τον εαυτό. Ωστόσο, στο τέλος γίνεται φανερό ποιος είχε δίκιο, μόνο δε το γήρας –όταν αισίως φτάσουμε σ’ αυτό- μας παρέχει τη δυνατότητα, υποκειμενικά και αντικειμενικά, να κρίνουμε το ζήτημα.
Arthur SchopenhauerΕγχειρίδιο πρακτικής σοφίας, μτφ. Δ.Υφαντής, εκδ. Ροές
*Το μεγάλο κύμα έξω από την Καναγκάουα είναι πιθανώς ο πιο φημισμένος  πίνακας  στην Ιαπωνική τέχνη, έργο του Κατσουσίκα Χοκουσάϊ, Ιάπωνα καλλιτέχνη, χαράκτη και σκιτσογράφου της περιόδου Έντο (19ος αι.). Αποτελεί τον πρώτο από μια σειρά πινάκων  με τον τίτλο: Fugaku Sanjurokkei 36 Απόψεις του Βουνού Fuji, που δημιούργησε με την τεχνική της ξυλογραφίας. Απεικονίζει τρεις βάρκες σε τρικυμία να αντιμετωπίζουν  ένα τεράστιο κύμα, ενώ στο βάθος φαίνεται αχνά το Βουνό Fuji. Ο πίνακας  είναι εκτύπωση από ξύλινες μήτρες και εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1831-33. Το διάσημο έργο παρουσιάζει μια ξεχωριστή  επιστημονικής φύσης πρωτοτυπία: Αποτελεί παράδειγμα αυτό- ομοιότητας  και όπως αναφέρει ο   Mandelbrot στο βιβλίο του «H Φράκταλ Γεωμετρία της Φύσης» η εικόνα αναπαριστά πολύ καλά τη φράκταλ φύση των κυμάτων.