Αντιφάσεις

Romare Bearden

Tomorrow I May Be Far Away, 1967

" Καθημερινά ανακαλύπτουμε μέσα μας και γύρω μας αντιφάσεις. Λόγω αυτών των αντιφάσεων, υπάρχει έλλειψη ειρήνης μέσα μας αλλά και στο περιβάλλον που ζούμε. Βρισκόμαστε σε μία διαρκή κατάσταση άρνησης και συγκατάνευσης, φάσκουμε και αντιφάσκουμε, υπάρχει μέσα μας εκείνο που θα θέλαμε να είμαστε και εκείνο που είμαστε. Αυτή η κατάσταση αντίφασης δημιουργεί σύγκρουση και η σύγκρουση δε φέρνει ειρήνη, γεγονός απλό και προφανές. Αυτή την εσωτερική αντίφαση δεν θα πρέπει να τη μετατρέψουμε σε κάποιο είδος φιλοσοφικού δυϊσμού, γιατί αυτό είναι μια πολύ εύκολη φυγή. Που σημαίνει ότι με το να λέμε πως η αντίφαση είναι μια κατάσταση δυϊσμού, νομίζουμε ότι έχουμε λύσει το πρόβλημα, ενώ επαναλαμβάνουμε απλώς κάτι τετριμμένο και είναι ακόμα μια φυγή από την πραγματικότητα.

Τώρα: τι εννοούμε όταν λέμε "σύγκρουση', "αντίφαση"; γιατί υπάρχει μέσα μου αυτός ο αδιάκοπος αγώνας να γίνω κάτι άλλο από αυτό που είμαι; Είμαι τούτο και θέλω να γίνω εκείνο. Αυτή η αντίφαση μέσα μας είναι γεγονός και όχι μεταφυσικός δυϊσμός. Η μεταφυσική δεν παίζει κανένα ρόλο στην κατανόηση "εκείνου που είναι". Μπορούμε ίσως να συζητήσουμε, ας πούμε, για τον δυϊσμό, για το τι είναι, για το αν υπάρχει κ.λπ., αλλά τι αξία έχει αυτό αν δεν ξέρουμε ότι υπάρχει αντίφαση μέσα μας, δηλαδή τις συγκρουόμενες επιθυμίες μας, τα συγκρουόμενα ενδιαφέροντά μας και τις συγκρουόμενες επιδιώξεις μας; Θέλω να είμαι καλός και δεν μπορώ να είμαι. Αυτές οι αντιφάσεις, αυτές οι αντιθέσεις μέσα μας πρέπει να κατανοηθούν, γιατί δημιουργούν σύγκρουση· και με σύγκρουση και πάλη δεν μπορούμε να είμαστε δημιουργικοί. Ας είμαστε ξεκάθαροι για την κατάσταση που γίνεται μέσα μας. Υπάρχει αντίφαση, επομένως δεν μπορεί παρά να υπάρχει πάλη, και η πάλη είναι καταστροφή, φθορά. Όντας σε αυτή την κατάσταση δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε τίποτε άλλο παρά ανταγωνισμό, πάλη, περισσότερη πίκρα, θλίψη.[...]

Όσο σκεφτόμαστε με βάση το χρόνο, με βάση την επιτυχία, την κοινωνική αναγνώριση, θα υπάρχει αντίφαση. Σε τελευταία ανάλυση, ο νους είναι προϊόν του χρόνου. Η σκέψη βασίζεται στο χθες, στο παρελθόν · και όσο η σκέψη λειτουργεί μέσα στο πεδίο του χρόνου, όσο σκεφτόμαστε μέσα στο πλαίσιο του "αύριο", του να γίνουμε κάτι ή κάποιοι, να αποκομίσουμε το κέρδος, να είμαστε επιτυχημένοι, πάντα θα υπάρχει αναγκαστικά αντίφαση, γιατί τότε είμαστε ανίκανοι να αντιμετωπίσουμε ακριβώς "εκείνο που είναι". Μόνο στη συνειδητοποίηση, στην κατανόηση, στην επίγνωση χωρίς επιλογές "εκείνου που είναι" υπάρχει δυνατότητα απελευθέρωσης απ' αυτόν τον παράγοντα ψυχολογικής κατάρρευσης που είναι η αντίφαση. Έτσι είναι ουσιαστικό να κατανοήσουμε όλη τη διαδικασία της σκέψης μας, γιατί εκεί βρίσκεται η αντίφαση. Η ίδια η σκέψη έχει γίνει μια αντίφαση, γιατί δεν έχουμε κατανοήσει το σύνολο των διαδικασιών του εαυτού μας. Και αυτή η κατανόηση είναι δυνατή μόνο όταν έχουμε πλήρη επίγνωση της σκέψης μας, όχι ως παρατηρητής που επεμβαίνει στη σκέψη του, αλλά συνολική επίγνωση χωρίς επιλογές - κάτι που είναι εξαιρετικά επίπονο. Τότε μόνο υπάρχει η διάλυση της αντίφασης μέσα μας, που είναι τόσο βλαβερή, τόσο οδυνηρή."

Κρισναμούρτι, Η χαρά της ελευθερίας, απόσπ. από το κεφ. Αντιφάσεις

Artur Rubinstein in De Falla's "Ritual Fire Dance"